Rosnące koszty EUA (uprawnień do emisji CO2) to jeden z najważniejszych problemów branży energetycznej. Od stycznia 2021 r. ich cena wzrosła o 90%, osiągając historyczną wartość 62 euro! W porównaniu do cen analogicznego okresu z poprzedniego roku koszt EUA jest wyższy o 130%, a w odniesieniu do 2017 r. o 1180%! To właśnie z tego powodu rosną ceny ciepła w całej Polsce, także w Tarnowie.
EUA a ceny ciepła
Mechanizmy przeciwdziałania zmianom klimatycznym spowodowały, że ceny EUA na przestrzeni ostatnich kilku lat drastycznie wzrosły. Tylko w okresie 2017 – 2021 odnotowano blisko trzynastokrotną podwyżkę ich cen. Dla przykładu w styczniu 2017 r. cena EUA kształtowała się na poziomie 5 euro, dziś osiągnęła poziom ponad 60 euro za tonę emisji CO2! Jaki wpływ ma to na ceny ciepła?
Obecnie udział uprawnień do emisji CO2 w ogólnych kosztach produkcji ciepła przez MPEC Tarnów stanowi aż 28 % i kształtuje się na poziomie ponad 20 mln złotych – koszt ten jest już niemal identyczny jak wartość zakupu paliw niezbędnych do rocznej produkcji ciepła dla tarnowian. Dla porównania w 2020 roku koszty emisji CO2 wyniosły 5,5 mln złotych, były więc niemal czterokrotnie niższe. Fakt ten wyraźnie obrazuje, że wzrost kosztów emisji CO2 jest przyczyną podwyżek opłat za ciepło MPEC Tarnów, które zostaną wprowadzone od 1 października br. Ceny ciepła wzrosną średnio o 9,9%.
Kilka słów o EUA i systemie ETS
EUA – to jednostka uprawnień za emisję jednej tony CO2 (skrót od ang. European Union Allowance). Stanowi ona podstawowy element europejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla, czyli systemu ETS (skrót od ang. Emission Trading Scheme), który został wprowadzony przez Unię Europejską w 2005 roku. Przedsiębiorstwa z sektora energetyki, ciepłownictwa, przemysłu, a także lotnictwa, za każdą wyemitowaną tonę CO2, muszą umorzyć jedno uprawnienie do emisji (EUA).
ETS jest podstawowym narzędziem UE na rzecz powstrzymania zmian klimatycznych, ma motywować przedsiębiorstwa do ograniczania spalania węgla oraz korzystania z innowacyjnych technologii niskoemisyjnych, w tym z odnawialnych źródeł energii. Stąd przydział nieodpłatnych EUA objętych systemem ETS sukcesywnie jest ograniczany, a brakujące uprawnienia do emisji CO2 właściciele instalacji (w tym MPEC Tarnów) muszą zakupić po cenach ukształtowanych przez rynek, uzależnionych od cen osiąganych na aukcjach uprawnień przeprowadzanych m. in. przez giełdę European Energy Exchange (EEX). Na każdej aukcji ustalana jest tzw. cena rozliczeniowa, po której dokonywane są transakcje sprzedaży EUA.
W ramach systemu ETS funkcjonuje tzw. pula darmowych uprawnień (przyznawanych właśnie operatorom instalacji emitujących CO2 – ich ilość z roku na rok jest coraz mniejsza) i pula aukcyjna, którą dysponują państwa członkowskie, sprzedające je na aukcjach. Pulę uprawnień aukcyjnych posiada także polski rząd, a środki z ich sprzedaży zasilają budżet państwa. Aktualnie trwają konsultacje mechanizmów narzucających poszczególnym krajom obowiązek przeznaczenia dochodów ze sprzedaży EUA na dofinansowanie projektów klimatycznych, w tym projektów w sektorze ciepłowniczym. Chodzi o m.in. mechanizmy Funduszu Modernizacyjnego i Funduszu Transformacji Energetyki.
Polityka klimatyczna Unii Europejskiej
Warto nadmienić, że w 2030 r. w krajach członkowskich poziom emisji CO2 ma zostać zredukowany o 55 % w stosunku do roku 1990. Z kolei zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu, w 2050 roku Europa ma być neutralna klimatycznie (celem jest dążenie do gospodarki o zerowej emisji gazów cieplarnianych). Osiągnięcie neutralności ma umożliwić będący aktualnie przedmiotem unijnych konsultacji pakiet wytycznych pod nazwą „Fit for 55” („Gotowi na 55”) oraz przedstawiony przez Komisję Europejską pakiet wniosków prawodawczych.